परिचय

नागपूर विभागीय आयुक्त कार्यालय कार्यक्षम, पारदर्शक आणि नागरिक-केंद्रित प्रशासनासाठी समर्पित आहे. ही वेबसाइट महसूल प्रशासन, जिल्हा परिषद प्रशासन आणि विभागातील महानगरपालिका प्रशासनाविषयी महत्त्वाची माहिती मिळवण्यासाठी वन-स्टॉप प्लॅटफॉर्म म्हणून काम करते.

सरकारी सेवांव्यतिरिक्त, आम्ही कृषी, उद्योग, पर्यटन आणि इतर प्रमुख क्षेत्रांमध्ये अंतर्दृष्टी प्रदान करतो. नियमित अद्यतने अचूकता आणि प्रासंगिकता सुनिश्चित करतात.

हा उपक्रम वाढवण्यासाठी आम्ही तुमच्या प्रतिक्रियांचे स्वागत करतो.

नागपूर विभागीय आयुक्त कार्यालय हे नागपूर विभागाचे प्रशासकीय मुख्यालय म्हणून काम करते, जे त्याच्या सर्व जिल्ह्यांमधील प्रशासनाचे समन्वय आणि देखरेख करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. हे कार्यालय विविध सरकारी विभागांमधील अखंड समन्वय राखून सरकारी धोरणे, लोककल्याणकारी योजना आणि कायदेशीर चौकटींची प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करते.

महसूल प्रशासन, जिल्हा परिषद प्रशासन, नगरपालिका प्रशासन आणि कृषी, उद्योग आणि पर्यटन यासारख्या महत्त्वाच्या आर्थिक क्षेत्रांबद्दल पारदर्शक, सुलभ आणि अद्ययावत माहिती देण्यासाठी ही वेबसाइट तयार केली गेली आहे. महत्त्वाचे अधिसूचना, सरकारी योजना, फॉर्म आणि प्रक्रियात्मक मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये सहज प्रवेश सुनिश्चित करून नागरिक, सरकारी अधिकारी आणि भागधारकांसाठी एक-स्टॉप डिजिटल संसाधन म्हणून काम करणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे.

ऐतिहासीक महत्व

सन 1861 मध्ये सागर नर्मदा टेरीटरीज व छत्तीसगडचा प्रदेश मिळून मध्यप्रांत तयार करण्यात आला या नविन प्रांताचा इंग्रजी राजवटीतील चीफ कमिशनर हा प्रमुख अधिकारी होता. सन 1903 मध्ये निजामाकडून वऱ्हाडप्रांत काढून या प्रदेशाला जोडण्यात आला आणि मध्य प्रांत व वऱ्हाड (सी.पी. ॲन्ड बेरार) असे नाव देण्यात आले. हेच नाव सन 1947 पर्यत प्रचारात होते. 8 नोव्हेंबर 1993 रोजी मध्यप्रांत लेजिस्टेटिव्ह कौन्सील निर्माण करण्यात आले. वर्ष 1910 ते 1916 मध्ये मध्यप्रांताच्या सचिवालय म्हणून या भव्य व सुंदर वास्तूचे बांधकाम पूर्ण करण्यात आले. सध्या ही इमारत जुने सचिवालय या नावाने ओळखण्यात येते. ही इमारत अष्टकोणी आकाराची दोन मजली इमारत असून याचे एकूण क्षेत्रफळ 8122.76 वर्ग मीटर आहे. या इमारतीच्या बाहेरील भिंतीकरीता काळा बेसॉल्ट व पिवळसर सॅन्ड स्टोनचा वापर करण्यात आला असून या दगडावर जागोजागी सुबक व कोरीव नक्षीकाम करण्यात आले आहे. आतील भिंतीकरीता चुन्यामध्ये विटांची जुडाई करण्यात आलेली आहे. या इमारतीच्या पहिल्या माळयाचे छत ट्रॅफोर्ड ॲसबेस्टॉस शिटचे असून तळ मजल्या करीता मद्रास पॅटर्न आर्चचे छत आहे. या इमारतीच्या बांधकामाकरीता त्याकाळी 10,80,033/- इतका खर्च झालेला आहे. सध्या विभागीय कार्यालया शिवाय या ऐतिहासिक वारसा परिसरात 26 विभागीय व राज्यस्तरीय कार्यालय कार्यरत आहेत.

नागपूर विभाग हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील सहा प्रशासकीय विभागांपैकी एक आहे. हे राज्याच्या मध्यवर्ती भागात स्थित आहे आणि त्यात अनेक जिल्ह्यांचा समावेश आहे. राज्याचा कारभार, प्रशासन आणि आर्थिक विकासात नागपूर विभागाची भूमिका महत्त्वाची आहे.

नागपूर विभागातील जिल्ह्ये – नागपूर, वर्धा, चंद्रपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली

भूगोल: नागपूर विभाग मोठ्या प्रमाणात वनक्षेत्रांनी बनलेला आहे, विशेषत: चंद्रपूर आणि गडचिरोली हे जिल्ह्ये नैसर्गिक संसाधनांनी समृद्ध आहेत.

अर्थव्यवस्था: शेती, उद्योग आणि खाणकाम हे विभागाच्या अर्थव्यवस्थेला चालना देणारी प्रमूख स्त्रोत आहे. संत्री, कापूस आणि सोयाबीनच्या व्यापारासाठी नागपूर हे प्रमुख केंद्र आहे. हे उत्पादन, शिक्षण आणि माहिती तंत्रज्ञानाशी संबंधित अनेक उद्योगांचे स्थळ आहे.

कृषी: नागपूर विभाग प्रमुख्याने संत्री, कापूस आणि सोयाबीनच्या उत्पादनासाठी ओळखले जाते.

उत्पादन: उत्पादन, वस्त्र आणि ऑटो पार्ट्ससह विविध उद्योगांचे घर.

माहिती व तंत्रज्ञान आणि शिक्षण: माहिती व तंत्रज्ञान, शिक्षण आणि आरोग्य सेवेतील त्याच्या वाढत्या भूमिकेमुळे, नागपूर हे मध्य भारतातील एक महत्त्वाचे शैक्षणिक आणि व्यावसायिक केंद्र बनत आहे.

संस्कृती: नागपूर विभागाला ऐतिहासिक खुणा, मंदिरे आणि विविध पारंपारिक उत्सवांसह समृद्ध सांस्कृतिक वारसा लाभला आहे.

महाराष्ट्राच्या प्रशासकीय रचनेत नागपूर विभागाची महत्त्वाची भूमिका आहे तसेच राज्याच्या सर्वांगीण वाढ आणि विकासात नागपूर विभागाचे मोठे योगदान आहे.